Is gratis onderwijs goed voor Afrika?

Leerlingen op een openbare school in Lusaka

In haar boek "Dag Afrika", schrijft Marcia Luyten dat gratis onderwijs slecht is voor Afrika. Gratis onderwijs heeft geleid tot overvolle klassen met ongemotiveerde leerkrachten waar kinderen van afkomen die niet of nauwelijks kunnen lezen en schrijven, schrijft ze. Volgens Marcia staat een Ugandese leraar maar 25 procent van zijn/haar werktijd voor de klas. En de burger die nergens voor betaalt, welk recht heeft die om te mekkeren?  

Ook in Zambia is de kwaliteit van het onderwijs een enorm probleem. Het zou me niks verbazen als ook hier de leraren slechts 25 procent van hun tijd voor de klas staan. Wat mij vooral opvalt als ik langs een school rijd of wanneer ik op een school kom, er altijd wel kinderen naar huis aan het gaan lijken te zijn. Om tien uur 's ochtends zie je alweer veel kinderen de school uitkomen. Als ze al in de klas zitten, staat er vaak geen meester of juf voor de klas, maar zit deze aan een tafel werk na te kijken en zijn de kinderen bezig iets over te schrijven. Boeken moeten ze delen, dus veel van hen kan thuis ook niks inhalen en veel wordt er niet uitgelegd. Veel kinderen van 10 schijnen niet te kunnen lezen. De ouders met geld sturen hun kinderen naar privé scholen waar de kwaliteit van het onderwijs veel beter is.  

Maar hoe gratis is onderwijs eigenlijk? In Zambia betalen ouders ook bij de openbare scholen schoolgeld. Daar komen de kosten voor boeken, uniforms, ed. bij.  En als je wilt dat je kind het examen haalt, dan ontkom je niet aan bijlessen. Zelfs onze hulp Beznat heeft nu iemand ingehuurd die bijles komt geven aan haar dochters en de zoon van een vriendin. Want in de klas behandelen ze meer dan de helft van de examenstof niet. Ook vertelde ze me dat de juf van haar dochter alleen het werk van de eerste 30 kinderen nakijkt. De rest van de kinderen heeft pech.

Ik ben het met Marcia Luyten eens dat de kwaliteit van het onderwijs abominabel is, maar ik vraag me af of dat komt omdat het gratis is.  

Een leerling op een van de privé scholen in Lusaka

Chilenje markt: een typisch afrikaanse markt

Victoria Falls

In Oktober reisden we al met Hugo en Tineke naar de Victoria Falls. Toen maakten de boottocht over de rivier en een bezoek aan een reptielen farm meer indruk dan de waterval zelf. We maken de tocht opnieuw in twee dagen en stoppen dit keer in Choma  waar we overnachten in Leon's Lodge. De kamer van Frits en Diny blijkt een Kingsize bed te hebben en televisie bij het bad. Dit laatste is met name aan Noa besteed!

Doordat het onderweg begint te regenen, moeten we een paar keer stoppen om het plastic waarmee de bagage op het dak tegen de regen wordt beschermd, beter vast te maken. Uiteindelijk besluiten we de tassen maar op schoot te nemen. 

Omdat er meer regen op komst lijkt, besluiten we onze boottocht uit te stellen. In plaats daarvan rijden we naar het Royal Livingstone waar we een drankje drinken. Vervolgens laten we ons naar de ingang van de waterval rijden. Ondanks het feit dat het park bijna gaat sluiten mogen we na wat onderhandelen toch even naar binnen en kunnen we al een eerste blik werpen op de waterval. Indrukwekkend! De volgende ochtend gaan we terug en samen met een lokale gids bewonderen we de waterval. De kracht waarmee het water naar beneden stort is ongelooflijk. We houden de kinderen voortdurend nauwlettend in de gaten. Het meest indrukwekkend is het lopen over een kleine loopbrug waar we gehuld in gehuurde regencapes overheen lopen en kletsnat worden. Noa loopt samen met de gids en Oma voorop en roept trots tegen Oma dat ze de eerste Oma is die over deze brug gelopen is.  

's Avonds maken we een mooie boottocht met de David Livingstone over de Zambezi. Dit keer zien we minder dieren, wat door de hogere waterstand van de rivier komt. Op de terugweg, net nadat we prachtige foto's hebben kunnen maken van het ondergaan van de zon aan de ene kant van de boot beginnen donkere wolken zich samen te pakken boven de rivier aan de andere kant van de boot. Glazen vallen om door de wind. Terwijl de stuurman de boot heel langzaam draait, begint het Afrikaanse ensemble steeds luider te spelen. Oma Diny moet denken aan de Titanic waarop de band ook steeds harder zou zijn gaan spelen vlak voor de ramp en Annique vraagt zich af of we niet te dichtbij de waterval beginnen te komen. Maar de stuurman brengt ons veilig weer aan wal.

Thomas met de stuurman