Is gratis onderwijs goed voor Afrika?

Leerlingen op een openbare school in Lusaka

In haar boek "Dag Afrika", schrijft Marcia Luyten dat gratis onderwijs slecht is voor Afrika. Gratis onderwijs heeft geleid tot overvolle klassen met ongemotiveerde leerkrachten waar kinderen van afkomen die niet of nauwelijks kunnen lezen en schrijven, schrijft ze. Volgens Marcia staat een Ugandese leraar maar 25 procent van zijn/haar werktijd voor de klas. En de burger die nergens voor betaalt, welk recht heeft die om te mekkeren?  

Ook in Zambia is de kwaliteit van het onderwijs een enorm probleem. Het zou me niks verbazen als ook hier de leraren slechts 25 procent van hun tijd voor de klas staan. Wat mij vooral opvalt als ik langs een school rijd of wanneer ik op een school kom, er altijd wel kinderen naar huis aan het gaan lijken te zijn. Om tien uur 's ochtends zie je alweer veel kinderen de school uitkomen. Als ze al in de klas zitten, staat er vaak geen meester of juf voor de klas, maar zit deze aan een tafel werk na te kijken en zijn de kinderen bezig iets over te schrijven. Boeken moeten ze delen, dus veel van hen kan thuis ook niks inhalen en veel wordt er niet uitgelegd. Veel kinderen van 10 schijnen niet te kunnen lezen. De ouders met geld sturen hun kinderen naar privé scholen waar de kwaliteit van het onderwijs veel beter is.  

Maar hoe gratis is onderwijs eigenlijk? In Zambia betalen ouders ook bij de openbare scholen schoolgeld. Daar komen de kosten voor boeken, uniforms, ed. bij.  En als je wilt dat je kind het examen haalt, dan ontkom je niet aan bijlessen. Zelfs onze hulp Beznat heeft nu iemand ingehuurd die bijles komt geven aan haar dochters en de zoon van een vriendin. Want in de klas behandelen ze meer dan de helft van de examenstof niet. Ook vertelde ze me dat de juf van haar dochter alleen het werk van de eerste 30 kinderen nakijkt. De rest van de kinderen heeft pech.

Ik ben het met Marcia Luyten eens dat de kwaliteit van het onderwijs abominabel is, maar ik vraag me af of dat komt omdat het gratis is.  

Een leerling op een van de privé scholen in Lusaka